We organiseerden een studiereis naar Japan. 11 dagen hebben we ons ondergedompeld in een andere wereld, een andere cultuur en andere gewoonten. Met een groep van 17 professionals in wonen, welzijn en zorg ontdekten we Tokyo, Kanazawa, Kyoto en het eiland Okinawa. In enkele blogs gaan we de komende weken in op Japan als bijzonder land en op verschillende projecten en organisaties die we bezocht hebben.
Tussen stress en zen
Als we op zondagmiddag arriveren in Tokyo en wandelen door Ueno Park staat de sakura, de kersenbloesem, in bloei. Die kersenbloesem is niet alleen een mooie bloeiende boom, het is ook een symbool waaraan heel Japan zich laaft. Als de kersenbloesem bloeit ga je met miljoenen tegelijk onder deze bomen picknicken, eten, drinken, feestvieren. Het liefst zittend met z’n tienen op een blauw zeiltje waarbij de schoenen uitmoeten. Een boeiend spektakel: een stad die uitloopt omdat een boom bloeit. Ik zie dat nog niet zo snel gebeuren in de Betuwe waar de bomen net zo mooi bloeien en waar het uiteraard prima wandelen en fietsen is. De kersenboom is in Japan meer dan een nationaal symbool. Het is een identiteitsdrager van een cultuur waar traditie en modern hand in hand gaan. Vraag een Japanner wanneer je Japan moet bezoeken. Het antwoord zal bijna altijd april zijn, de sakura-maand.
Respect voor de sakura, respect voor je medemens en respect voor de manier waarop de samenleving in elkaar zit. In Japan telt eerste het collectief en pas daarna de individu. Dat is vaak best lastig, dus zijn er allerlei subculturen om af en toe uit de maatschappij zoals het hoort te kunnen ontsnappen. Je zou kunnen zeggen dat Japan in een continue balans of disbalans zit tussen stress en zen. In ieder geval: zo lijkt het mij.
Tokyo-sardines
Een mooi voorbeeld is de metro in Tokyo in de ochtend- of avondspits. Wellicht hebben we de beelden al eens langs zien komen in de media, maar zelf ervaren hoe druk een metrotrein kan zijn, is echt een andere belevenis. Een hilarische belevenis ook. Instappen is al een dingetje. Het begint gestructureerd. In vele rijen netjes achter elkaar staan wachten op jouw beurt. Iedereen is de rust zelve. Als de metro dan arriveert, prop je jezelf het balkon op. Daar staan dan al 50 mensen. Een vol balkon, denken onze hersenen. Maar niets is minder waar. Er kunnen nog zeker 50 mensen bij. Of meer. En dat gebeurt ook. Opgepakt als sardines in een blik kunnen we tussen de stations werkelijk geen kant op. Vele Japanners staan ook te slapen in de metro in de spits. Omvallen is uitgesloten. Interessant is dat iedereen ook nu de rust zelve is. Behalve als we weer stoppen op een station. Dan is het duwen en trekken om naar buiten te geraken. Een bijzondere ervaring die we niet hadden willen missen. Maar om dat nou elke dag mee te moeten maken als je naar je werk gaat …
Weinig innovaties
Op bezoek bij de Nederlandse ambassade horen we meer over de onderlinge relaties tussen Nederland en Japan en enkele specifieke kernmerken van de Japanse maatschappij. Deze is sterk masculien, gestoeld op tradities en in hoge mate gericht op het vermijden van risico’s. Dat houdt ook in Japan in dat grote bedrijven de dienst uitmaken in economisch opzicht, en dat nieuwe inzichten maar moeilijk vat krijgen. Waar in de wereld van nu innovaties meestal worden ontwikkeld door start-ups is daarvan in Japan dus niet of nauwelijks sprake. Waar Japan nog maar twintig jaar geleden een koploper was in technologische en ander vernieuwingen is er nu vooral de wet van de remmende voorsprong. Tegelijk: omdat het collectief belangrijker is dan de individu en het bedrijfsleven, de overheid en de banken enorm sterk met elkaar zijn verweven, zijn de effecten voor de burger nog niet in alle haarvaten zichtbaar. Maar ze zijn er al wel. Zeker op het vlak van wonen, welzijn en zorg, waar vergrijzing en een enorm tekort aan personeel voor problemen zorgen.
Buitenbeentjes
Het mooie van ons reisgezelschap is dat we zelf een bonte verzameling van buitenbeentjes zijn. We vertegenwoordigen met elkaar misschien wel 17 verschillende invalshoeken en meningen waar het gaat om vastgoed en ruimte. Samen bieden we een mooi palet aan verschillende invalshoeken die elkaar versterken als we werken aan een mooie en inclusieve samenleving. Daar zien we nog wel een verschilletje met Japan, waar men vooralsnog liever allemaal gelijkluidende meningen combineert. Misschien is een best of both worlds nog wel een optie: kijken naar wat ons bindt en tegelijkertijd openstaan voor nieuwe ideeën.
0 reacties